Ağız içi damak yaraları, ağız içinde oluşan yaralar ülser ya da aft olarak tanımlanır. Ağız içinde damağı, dili, diş etlerini, dudak kenarlarını olumsuz şekilde etkileyen yaraların henüz neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemektedir. Bir tür doku bozukluğu olarak ortaya çıkan yaralar, beyaz, sarı, gri renkte ortaya çıkabilir. Yaralar çoğu zaman birden fazla olarak görülür.
Ağız içi damak yaraları erkeklerden çok kadınları olumsuz yönde etkilediği gibi her yaşta kişide görülebilir. Yaralar herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan 7-10 gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak tekrarlama eğilimi vardır ve tekrarlayıp tekrarlamayacağı kişiden kişiye farklılık gösterir. Ağız içi damak yaralarının neden kaynaklandığı eksin olarak bilinmese de bazı etkenler yaraların oluşumunu tetikleyebilir. Diş macunları, tüketilen yiyecekler, stres gibi birçok neden ağız içi damak yaralarını tetikleyebilir.
Ağız içi damak yarası neden olur?
Fiziksel travma: Çok sıcak ya da soğuk yiyecek-içeceklerin tüketilmesi, sivri bir cismin damağı ya da ağız içini zedelemesi yaralara yol açabilir.
Alerji: Süt, fıstık, fındık, balık, kabuklu deniz ürünleri alerjiyi tetikleyerek ağız içi ve damakta yara oluşumuna yol açar. Tarçın, çikolata, glüten, inek sütü, incir, domates gibi yiyecekler de ağız içi yaralarına neden olabilir.
Mide mikrobu: Helicobacter pilori olarak tanımlanan mide mikrobu, genelde B12 vitamini eksikliğiyle birlikte ağız içi ve damak yaralarına yol açar.
Yaraların nedeni araştırılırken genelde bu etken atlanabilir. Yaralar bu mikrop nedeniyle oluşmuşsa ve tedavi edilmemişse yaralardan kurtulmak mümkün değildir.
Sigara: Sigara içmek kadar sigarayı bırakmak da ağız içi damak yaralarına neden olabilir. Bu yaralar geçicidir ve belli bir süre sonra kendiliğinden ortadan kaybolur.
Diş macunları: Bazı diş macunları ya da gargara suları ağız içi damak yaralarına yol açabilir.
Vitamin ve demir eksikliği: Demir eksikliği ve bazı vitaminlerin eksikliği ağız içi damak yaralarını tetikler. Ayrıca cilt sağlığı ve sinir sağlığını desteklemek, hormon üretimine katkıda bulunmak, kan hücresi üretimine yardım etmek gibi görevleri de vardır. Vitamin eksikliği dengesiz ve kötü beslenme nedeniyle yaşanır. Bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflaması da direkt olarak ağız içi damak yaralarına yol açabilir. Başka bir neden bulunamamışsa kişi ağız içi damak yaralarından direkt beslenme alışkanlıklarını gözden geçirerek kurtulabilir.
Hormonlar: Hormonlarda yaşanan dengesizliklere karşı vücudun vermiş olduğu tepkilerden biri de ağız içi damak yaralarıdır. Adet döneminde, ergenlik döneminde ağız içi damak yaralarına daha fazla rastlanabilir.
Stres: Stres birçok soruna neden olabileceği gibi ağız içi damak yaralarına da neden olabilir. Özellikle kadınlarda adet dönemlerinde hormonal dengesizlikle beraber streste yara oluşumunu tetikleyebilir.
Genetik: Genetik yatkınlık ağız içi damak yaralarında da önemli rol oynar. Yapılan araştırmalara göre aile içinde yara sorunu varsa diğer kişide gelişme olasılığı %35'tir.
Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı vücudun buğday, arpa, çavdar gibi yiyeceklerde bulunan glütene verdiği tepki nedeniyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Karın ağrısı ve ağız içi damak yaraları görülen en bilindik belirtiler arasındadır.
