Damak içi yaraları, daha çok aft ya da ağız ülseri olarak bilinen, ağız içinde ve damakta oluşan yaraların neden kaynaklandığı tam olarak bilinememektedir. Bir tür doku bozukluğu olan damak içi yaralarının orta kısmı beyaz, sarı veya gri renkte olabilir. Ufak kabarcıklar şeklinde meydana gelir. Damak içi yaraları, oldukça yaygın şekilde görülür. Dudak, yanak, dişeti ve damakta aynı anda görülebilir. Genelde aynı zamanda birkaç tane yara oluşabilir.

Erkeklere nazaran kadınlarda daha sık görülen damak içi yaraları her yaş insanda görülebilir. Çocuklarda da sık rastlanır. Yara oluşumu 7-10 gün içinde ortadan kaybolur. Nedeni kesin olarak bilinmese de yara oluşumunu tetikleyen birçok etkenin neden olduğu düşünülmektedir. Kullanılan diş macunları, tüketilen yiyecek ya da içecekler gibi daha pek çok etken damak içi yaralarına sebep olabilir. Damak içi yaralarının bulaşıcı özelliği bulunmamaktadır.

Fiziksel travma: Yanağı ısırmak, aşırı sıcak yiyecek ya da içecek tüketmek, sert bir cisim nedeniyle ağız içinin tahriş olması damak içi yaralarına sebep olabilir.

Yiyecekler: Asit oranı yüksek yiyecek ya da içecekler damak içi yaralarını tetikleyen etkenler arasındadır. Asitli yiyecek ya da içecekten kasıt yalnızca kola ya da gazoz benzeri ürünler değildir. Portakal suyu, domates gibi içecek ya da yiyecekler de hassas kişilerde damak içi yaralarına sebep olabilir. Bununla birlikte sirke, acılı gıdalar, baharatlar, turşu, tuzlu ya da acı çerezler, kimyasal içerikli gıdalar da damak içinde yaraya sebep olabilir.

Alerji: Süt, fındık, kabuklu yemişler, soya, balık gibi ürünlerin tüketimi alerjik reaksiyonlara yol açarak, ağız içi ve damakta yaralara sebep olabilir.

Mide mikrobu: Helicobacter pilori olarak bilinen mikrop, vücutta B12 vitamini eksiliği ile damak içi yaralarına sebep olabilir. Toplumda yaygın şekilde görülen mide mikrobu, ağız ve damak yaralarına sebep oluyorsa hastalığın tedavisi olmadan yaralardan kurtulmak mümkün olmaz.

Diş macunu: Kullanılan her diş macunu damak içi yaralarına sebep olmasa da bazı macunlar yara oluşumunu tetikleyebilir. Bununla beraber gargara suları da yara oluşumunda etkili olabilir.

Demir ve vitamin eksikliği: B3, B9, B12 ve demir eksikliği vücutta birçok olumsuz etkiye yol açtığı bilinmektedir. Bu etkilerden biri de ağız içi ya da damak içi yaralarıdır. Damak içi yaraları için beslenme alışkanlıkları gözden geçirilerek sorun çözümlenebilir.

Hormonal bozukluklar: Hormonal dengesizlik ya da bozukluklar sonucu vücut duruma karşı bazı tepkiler verebilir. Bu tepkilerden biri de damak içi yaralarıdır. Örneğin kadınlarda adet dönemi, genç kızlarda ise ergenlik döneminde damak ve ağız içi yaralarına sık rastlanır.

Stres: Stres birçok sorunun baş etkeni olarak ortaya çıkabilir. Endişe, kaygı, üzüntü, yoğun iş temposu, huzursuzluk, aile içi geçimsizlik gibi pek çok durum strese sebep olabilir. Stres damak içi yaralarına yani afta sebep olabilir.

Genetik: Genetik yatkınlık damak içi yaralarına da sebep olabilir. Yapılan araştırmaların sonuçlarına göre ağız ve damak içi yaralarının %35 oluşma nedeninin genetik olduğu saptanmıştır.

Ağız içi ve damakta oluşan yaraların büyük kısmı herhangi bir müdahaleye gerek kalmaksızın en fazla 10 gün içinde kendiliğinden geçer. Bu şikâyetten dolayı doktora başvurulduğunda genelde ağız gargarası ve antibiyotik içerikli ilaçlar tavsiye edilir. Evde uygulanacak bazı yöntemler kullanılarak da yaraları geçirmek mümkündür. Örneğin tuzlu suyla gargara yapmak faydalı olabilir. Limon suyu damak içi yaraları için kullanılabilir. Yaralara temas ettiğinde acı hissi uyandırsa da yaraların geçmesi için etkili bir tedavi yöntemidir. Ağrı kesici jeller, SLS bulunmayan diş macunları damak içi yaraları için kullanılabilir. Karbonat kullanılabilecek bir diğer alternatiftir. Karbonat bir miktar suyla macun kıvamına getirilerek yaraların olduğu yara bulunan alanlara sürülüp bekletilir. 2-3 dakika bekletildikten sonra yıkanır. Günde 3 defa uygulanabilir.