Dil damak kuruması, ağıda ve boğazda salgılanan tükürük eksiliği nedeniyle ortaya çıkan bir sorundur. Tükürük %98 civarında su, mukus, enzimler, elektrolitler ve anti-bakteriyel bileşiklerden oluşur. Tükürük, ağız, dil ve damağın kayganlaşması, diş sağlığının korunması, ağız içi dokuların yumuşak kalmasını sağlayan bir maddedir. Aynı zamanda ağza alınan yiyeceklerin dişlerle parçalanmasını ve sindirim başlamasını da sağlar. Tükürük az salgılandığında dil ve damakta kuruluk oluşur. Bu kuruluk yemek yemekte güçlük, konuşma güçlüğü ve nefes almakta zorluk gibi şikâyetlere yol açar.

Kullanılan birçok ilaç ağız kuruluğuna yani dil damak kurumasına yol açabilir. Üç ya da daha çok ilaç alan kişilerde kuruluk yaşanma olasılığı daha fazladır. Ağrı kesici ilaçlar, kan basıncını düzenleyen ilaçlar, antihistaminler, antidepresanlar, kas gevşeticiler, kemoterapi, hipertansiyon ilaçları, Parkinson ilaçları, idrar söktürücü ilaçları astım ve epilepsi ilaçlar dil damak kurumasına yol açabilen ilaçlar arasında yer alır.

Dil damak kuruması diyabet, Hıv-AIDDS, kansızlık, romatoid artrit, sjögren sendromu gibi hastalıklar nedeniyle oluşum gösterebilir.

Uygulanan bazı tedaviler dil damak kurumasına yol açabilir. Radyasyon tedavisi, kemoterapi nedeniyle tükürük bezi hasar görebilir ve bu durumda dil damak kuruması kronik bir hal alabilir.

Ağızda gerçekleşen bir sakatlık ya da travmalar tükürük bezlerinde dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir. Boyun ve kafa bölgesinde yaşanan hasarlar da tükürük bezlerini olumsuz etkileyebilir. Yine gerçekleştirilen cerrahiler tükürük bezlerini hasarlandırarak dil damak kurumasına yol açabilir.

Sigara içen kişiler dil damak kurumasına daha fazla maruz kalabilir. Sigaranın içeriğinde bulunan kimyasallar ağıda yeteri kadar tükürük salgılanmasını engelleyebilir.

Devamlı olarak ağız yolu ile nefes almak, geceleri ağzı açık uyumak dil ve damakta kuruluğa yol açabilir. Sinüzit, alerji, burun eti gibi rahatsızlıklar ağızdan nefes almaya yol açabilir.

Tükürük üretimi sinir sistemi ile yakından alakalıdır. Strese maruz kalındığında, kaygı halinde, heyecan durumda, panik atak vakalarında dil ve damakta kuruluk yaşanabilir.

Vücudun susuz kalması vücudu birçok anlamda etkileyebilir. Bu etkilenmelerden biri de dil ve damak kurumasıdır. Günlük yeteri kadar su içmemek, vücudun su ihtiyacını karşılayamamak dil damak kuruması haricinde vücutta daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Kusma, ishal ve terleme gibi durumlara bağlı su kaybı yaşanıyorsa günlük su alımı arttırılmalıdır.

Dil damak kuruması tedavisi neden yönelik olarak farklılık gösterebilir. Yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülen dil damak kuruması aslında yaşlanmaya bağlı olarak farklı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların artması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Eğer kurumanın herhangi bir ilaçtan kaynaklandığı düşünülüyorsa bu konu hakkında doktor bilgilendirilmelidir. Dil damak kurumasında uygulanabilecek tedaviler şu şekilde sıralanabilir;

Sakız çiğnemek tükürük üretimini arttırabileceğinden kuruma yaşandığı zaman sakız çiğnenebilir. Yemek yerken su tüketimi kuruluğu önlemek için faydalı olur. Sıvı tüketimi çiğneme ve yutkunmayı kolaylaştırır hem de tat alma duygusunu arttırır. Beraberinde ağız içinde yaşanan kurumayı da öneler. Dişleri düzenli fırçalamak, ağız içi hijyenine önem vermek ve günde bir defa diş ipi kullanmak yaşanan semptomların azalmasını sağlar. Günlük en az bir defa dilin fırçalanması da hem enfeksiyon gelişimini engeller hem de kurumaya karşı fayda sağlar.

Yaşanan dil damak kurumasında ağızdan nefes alıp vermek yerine burundan nefes almak oldukça faydalı olur. Devamlı ağızdan nefes alıp vermek kuruluğun başlıca nedenleri arasındadır.

Dil damak kuruması için ağız spreyleri ve ilaçlar kullanılabilir. Aşırı tatlı ve baharatlı gıdalardan uzak durulmalıdır. Özellikle gece yatmadan önce bir bardak su içilerek yatıldığında kuruma biraz da olsa hafifleyebilir. Düzenli olarak diş kontrolleri de ağız sağlığı için önemlidir.