Damak Yarığı

Damak yarığı, anne karnında gelişim aşamasında olan bebeğin gelişimi sırasında, farklı nedenlerden dolayı meydana elen bir anomalidir. Yüz bölgesinde bulunan yapılarda gelişen birleşme kusurundan kaynaklanan, ancak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Anne karnındaki bebeğin damak yapısının oluşumu için etkili hücrelerin birlşmesi gerekir. Hücreler anne karnındaki bebeğin 8.9. Haftasında gelişmeye başlar. Damak yarığında genetik ve çevresel faktörler etkili olur. Aile içinde damak yarığı vakası varsa yeni doğacak bebekte gelişme riski vardır. Eğer aile içinde böyle bir problem yaşanmamışsa trisomy E, trisomy D sendromları veya mutasyona uğrayan genler de yarık damağa neden olabilir. Anne adayı gebeliğinin ilk üç ayı içinde kızamıkçık geçirmişse, vitamin eksikliği yaşamışsa, kortizol kullanmışsa, rubella enfeksiyonuna maruz kalmışsa, annenin yaşı ilerlemişse, sigara ve alkol kullanımı mevcutsa anne karnındaki bebekte yarık damak olasılığı artar.

Damak yarığının görülme olasılığı %36 civarındadır. Dudak ve damak yarığının aynı anda görülme sıklığı ise %45 oranındadır. Kızlara nazaran erkekler damak yarığına daha fazla maruz kalır.

Yarık damak tedavisinde hedef, çocuğun konuşma ve yüz gelişiminin normal olması yönündedir. Yarık yalnızca yumuşak damakta ya da tüm damakta etkili olur. Eğer yarık yalnızca yumuşak damaktaysa bebek doğduktan 3 ay sonra tedavi edilebilir. Tüm damakta yarık varsa çocuk 9-12 aylık olana kadar beklenir. Damak yarığı olan çocuklarda beslenme büyük sıkıntı oluşturur. Bebeğe verilen besinler yarık damak nedeniyle östaki borusuna kaçabilir. Beraberinde solunum yolu enfeksiyonu ya da orta kulak iltihabı yaşanma riski artar. Bu tür sorunlar çocuğun gelişimini önemli ölçüde etkiler. Çocukta kalıcı işitme kaybı meydana gelebilir. Yarık damak ameliyatında damak kasları ve fonksiyonları normalleştirilir. Çocukta işitme kaybı önlenir ve estetik anlamda görünüm sağlanır. Ameliyat plastik cerrahlar tarafından gerçekleştirilir. Cerrah ameliyat anında yarığın iki tarafından kesi açarak her iki yandan ortada bulunan yarık üzerine dokuyu getirerek kapatır. Bu işlem sayesinde yarık damak onarılır. Çocuğun konuşmasını ve yutma kabiliyetini gerçekleştirebileceği uzunluğa sahip bir damak elde edilir.

Yarık damak ameliyatı sonrası yarık dudak ameliyatından daha önemli ve zordur. Ameliyattan sonra erken dönemde bebeğin ağız içinde sızıntı şeklinde kanama oluşabilir. Ameliyattan sonra çocuğun eli ya da başka cisimlerle ağzına değmesi engellenmelidir. Bunun için kollarını dirseklerde tutan tutucular kullanılmalıdır. Çocuğun beslenmesi oturur vaziyette ve kaşık ile yapılmalıdır. Yaralı alanın temiz ve kuru tutulması önemlidir. Bölge belli aralıklarla antibiyotikli pomatlarla pansuman yapılmalıdır. Çocuğa beslenmesine destek amacıyla serum takılır. Beslenme tam anlamıyla ağızdan gerçekleştiğinde taburcu edilir. Ameliyattan sonra ilk iki üç gün çocuğun sıvı ve pürüzsüz gıdalarla beslenmesi gerekir. Ağız içindeki yaraların iyileşme süresi bir aksilik olmadığı takdirde 3-5 gün civarındadır. Ameliyat anında bölgeye atılan dikişlerin erime özelliği olduğundan ekstradan dikiş alımına gerek duyulmaz. Çocuk hastaneden taburcu edilse bile en az 1 ay boyunca elini yara bölgesine uzatmamalıdır. Anne sütünü ve biberon emmelidir. Kaşık ile beslenmeye devam edilmelidir. Aynı zamanda yalancı emzik kullanımından kaçınılmalıdır.