Kulak altındaki tükürük bezi neden şişer?

Tükürük bezleri, ağız boşluğunda ve çevresinde bulunan, tükürük üreten ve salan özel bezlerdir. İnsan vücudunda üç ana tükürük bezi grubu bulunmaktadır: parotis (kulak altı), submandibular (çene altı) ve sublingual (dil altı) bezler. Kulak altındaki, yani parotis bezinde meydana gelen şişlik, birçok farklı neden ve durumdan kaynaklanabilir. Bu makalede, kulak altındaki tükürük bezinin şişmesine yol açan olası nedenler üzerinde durulacaktır.

1. Enfeksiyonlar

Tükürük bezlerinde enfeksiyon, genellikle viral veya bakteriyel etkenlerden kaynaklanır. Bu enfeksiyonlar, bezin iltihaplanmasına ve dolayısıyla şişmesine neden olabilir. Özellikle, mumps (kabakulak) virüsü, parotis bezinin şişmesine yol açan en bilinen viral enfeksiyondur. Bunun yanı sıra, bakteriyel enfeksiyonlar da aynı etkiyi yaratabilir.

• Viral enfeksiyonlar: Kabakulak, grip, HIV gibi.
• Bakteriyel enfeksiyonlar: Stafilokok ve streptokok gibi bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar.

2. Tıkanıklık ve Taş Oluşumu

Tükürük bezlerinin kanallarında tıkanıklık veya taş oluşumu da bezin şişmesine neden olabilir. Tükürük taşları (sialolithiasis), tükürüğün yoğunlaşması sonucu oluşur ve tükürük akışını engelleyerek bezde şişlik ve ağrıya yol açabilir.

• Tükürük taşlarının oluşum nedenleri: Dehidrasyon, azalmış tükürük üretimi, ağız hijyeninin yetersizliği.
• Tıkanıklık belirtileri: Şişlik, ağrı, ağızda kuruluk.

3. Otoimmün Hastalıklar

Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin vücuda zarar vermesi sonucu ortaya çıkar. Sjögren sendromu, tükürük bezlerini etkileyen ve bezlerde şişmeye neden olabilen bir otoimmün hastalıktır. Bu tür hastalıklarda, bağışıklık sistemi tükürük bezlerini hedef alır, bu da iltihaplanmaya ve şişmeye yol açar.

• Otoimmün hastalıklar: Sjögren sendromu, lupus, romatoid artrit.
• Belirtiler: Ağız kuruluğu, göz kuruluğu, yorgunluk.

4. Kanser ve Tümörler

Kulak altındaki tükürük bezlerinde tümörler, hem iyi huylu hem de kötü huylu olabilir. Tümörlerin varlığı, bezin şişmesine yol açabilir. Bu durum, genellikle ağrı, yutkunma güçlüğü ve ağızda rahatsızlık hissi ile birlikte seyreder.

• İyi huylu tümörler: Adenom, kist.
• Kötü huylu tümörler: Tükürük bezi kanseri.

5. Diğer Nedenler

Kulak altındaki tükürük bezinin şişmesine yol açabilecek diğer nedenler arasında travma, alerjik reaksiyonlar, ilaçların yan etkileri ve sistemik hastalıklar yer alabilir. Bu durumlar, genellikle diğer sağlık sorunları ile ilişkilidir ve doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.

• Travma: Düşme veya darbe sonucu oluşan yaralanmalar.
• Alerjik reaksiyonlar: Gıda alerjileri veya ilaç alerjileri.
• İlaç yan etkileri: Antidepresanlar, antihistaminikler.

Sonuç

Kulak altındaki tükürük bezinin şişmesi, birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Enfeksiyonlar, taş oluşumu, otoimmün hastalıklar, tümörler ve diğer nedenler bu duruma yol açan başlıca etkenlerdir. Şişlik, genellikle rahatsız edici bir durum olsa da, altta yatan sebebin belirlenmesi ve uygun tedavi yönteminin uygulanması önemlidir. Bu nedenle, kulak altındaki tükürük bezinde şişlik hisseden bireylerin bir sağlık profesyoneline başvurması önerilmektedir.