Tükürük Bezi Biyopsisi Nedir?
Tükürük bezi biyopsisi, tükürük bezlerinden (genellikle tükürük bezlerinde şişlik, kitle veya enfeksiyon şüphesi olduğunda) doku örneği alınarak patolojik inceleme yapılması işlemidir. Bu işlem, tükürük bezlerindeki iyi huylu veya kötü huylu tümörleri, enfeksiyonları, enflamatuar durumları (Sjögren sendromu gibi) veya diğer anormallikleri teşhis etmek için kullanılır. Biyopsi, ince iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB) veya cerrahi (açık) biyopsi şeklinde gerçekleştirilebilir.
İşlem Öncesi Hazırlık
- Hasta öyküsü ve fizik muayene: Doktor, hastanın semptomlarını, tıbbi geçmişini değerlendirir ve tükürük bezlerini muayene eder.
- Görüntüleme testleri: Ultrason, BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR gibi yöntemlerle tükürük bezindeki kitlenin yeri ve boyutu belirlenir.
- Kan testleri: Enfeksiyon veya enflamasyon belirteçleri kontrol edilir.
- Hastanın bilgilendirilmesi: İşlem, riskleri ve sonrası bakım hakkında hasta detaylı şekilde bilgilendirilir.
- İlaç ve alerji kontrolü: Kan sulandırıcı ilaçlar geçici olarak kesilebilir; alerjiler (özellikle lokal anesteziklere) sorgulanır.
İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB) Nasıl Yapılır?
İİAB, minimal invaziv bir yöntemdir ve genellikle ayaktan tedavi bazında uygulanır. Adımlar şöyledir: - Hastanın pozisyonu: Hasta, rahat bir şekilde oturtulur veya yatırılır; baş hafifçe geriye yatırılabilir.
- Temizlik ve lokal anestezi: Biyopsi bölgesi antiseptik bir solüsyonla temizlenir. Lokal anestezi (örn., lidokain) enjekte edilerek bölge uyuşturulur; bu, hafif bir yanma hissi verebilir.
- İğne ile örnek alma: Doktor, ultrason rehberliğinde ince bir iğneyi (genellikle 22-25 gauge) tükürük bezindeki şüpheli bölgeye yönlendirir. İğne, bir şırıngaya bağlıdır ve negatif basınç uygulanarak hücreler veya sıvı aspire edilir.
- Örneğin hazırlanması: Alınan örnek lam üzerine yayılır veya özel bir sıvı içine konularak patoloji laboratuvarına gönderilir.
- İşlem sonrası: İğne çıkarılır ve bölgeye hafif baskı uygulanarak kanama kontrol edilir. İşlem genellikle 10-30 dakika sürer.
Cerrahi (Açık) Biyopsi Nasıl Yapılır?
Cerrahi biyopsi, İİAB'nin yetersiz kaldığı veya daha büyük doku örneği gerektiren durumlarda tercih edilir. Genellikle genel anestezi altında yapılır ve şu adımları içerir: - Anestezi: Hasta genel anestezi veya derin sedasyon altındadır; bazen lokal anestezi de kullanılabilir.
- Kesi: Cerrah, tükürük bezine erişmek için cilt üzerinde küçük bir kesi yapar (örn., kulak önü veya ağız içinden).
- Doku örneği alma: Şüpheli kitle veya doku bölgesinin bir kısmı (insizyonel biyopsi) veya tamamı (eksizyonel biyopsi) çıkarılır. Eksizyonel biyopsi, küçük kitlelerde tedavi edici olabilir.
- Kapatma ve pansuman: Kesiler dikişlerle kapatılır ve steril pansuman uygulanır. İşlem 30-60 dakika sürebilir.
İşlem Sonrası Bakım ve Olası Komplikasyonlar
- İstirahat: Hasta, işlem sonrası birkaç saat dinlendirilir; cerrahi biyopside bu süre daha uzun olabilir.
- Ağrı yönetimi: Hafif ağrı veya rahatsızlık için ağrı kesiciler verilir.
- Komplikasyonlar: Bunlar nadirdir ve şunları içerebilir
- Kanama veya hematom (kan birikmesi)
- Enfeksiyon
- Sinir hasarı (yüz sinirlerine bağlı geçici veya kalıcı uyuşukluk)
- Tükürük fistülü (tükürük sızıntısı)
- İz veya skar oluşumu
- Takip: Patoloji sonuçları genellikle birkaç gün ile bir hafta içinde çıkar; doktor, sonuçları hastayla paylaşarak tedavi planını belirler.
Sonuç
Tükürük bezi biyopsisi, tükürük bezlerindeki anormalliklerin tanısında güvenli ve etkili bir yöntemdir. İşlem türü, hastanın durumuna ve şüphelenen patolojiye göre belirlenir. İİAB daha hızlı ve az riskliyken, cerrahi biyopsi daha kapsamlı bir teşhis sağlar. Hasta, işlem öncesi ve sonrası talimatlara uyarak komplikasyon riskini en aza indirebilir. Erken teşhis, tükürük bezi hastalıklarının başarılı tedavisi için kritik öneme sahiptir. |
