Üst Damakta Beyaz Lezyonların Yaygın Nedenleri
Üst damakta (ağzın çatı kısmında) ortaya çıkan beyaz lezyonlar, genellikle endişe verici görünse de çoğu zaman zararsız ve geçici nedenlerden kaynaklanır. Ancak, bazı durumlarda altta yatan daha ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. İşte bu lezyonların olası nedenleri:
- Aftöz Ülser (Ağız Yarası): Stres, beslenme eksiklikleri veya küçük travmalar sonucu oluşan ağrılı, beyaz veya sarımsı yaralardır. Genellikle 1-2 hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
- Pamukçuk (Oral Kandidiyaz): Candida albicans mantarının aşırı çoğalmasından kaynaklanır. Süt kesiği görünümünde, beyaz, kolayca silinebilen plaklar şeklindedir. Bebeklerde, bağışıklığı baskılanmış bireylerde veya antibiyotik kullanımı sonrasında sık görülür.
- Lökoplaki: Sigara, tütün çiğneme veya alkol kullanımı gibi tahriş edici faktörlere bağlı olarak gelişen, kazınamayan kalın, beyaz lekelerdir. Bu lezyonlar bazen kanser öncesi (prekanseröz) kabul edilebilir ve mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.
- Oral Liken Planus: Bağışıklık sisteminin neden olduğu bir durumdur. Damakta ince, beyaz, dantelsi çizgiler (Wickham çizgileri) veya düz, beyaz plaklar şeklinde görülebilir.
- Fiziksel Travma veya Yanık: Sıcak yiyecek/içeceklerden kaynaklanan yanıklar, sert yiyeceklerin neden olduğu çizikler veya takma dişlerin yarattığı sürtünme, iyileşme sürecinde beyaz bir görünüm oluşturabilir.
- Sigara veya Tütün Kullanımı: Tütünün neden olduğu damak irritasyonu, "nikotin stomatiti" adı verilen ve merkezinde kırmızı noktalar bulunan beyaz lekelerle sonuçlanabilir. Bu durum genellikle sigarayı bıraktıktan sonra düzelir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka bir diş hekimi veya kulak-burun-boğaz (KBB) uzmanına görünmeniz önerilir:
- Lezyon iki hafta içinde iyileşmezse.
- Lezyon hızla büyüyorsa veya yenileri çıkıyorsa.
- Lezyon kanamalı, aşırı ağrılı veya sert bir yapıdaysa.
- Yutma veya çiğnemede güçlük eşlik ediyorsa.
- Boyun bölgesinde şişmiş lenf düğümleri varsa.
Tanı ve Tedavi
Doktorunuz lezyonu muayene ederek teşhis koyabilir. Şüpheli durumlarda biyopsi (küçük bir doku örneği alınması) istenebilir. Tedavi, altta yatan nedene bağlıdır:
- Pamukçuk için antifungal ilaçlar.
- Aftlar için ağrı kesici jeller ve gargaralar.
- Lökoplaki ve liken planus için tahriş edici faktörlerden (sigara gibi) kaçınma ve düzenli takip.
- Ciddi vakalarda (prekanseröz veya kanserli lezyonlar gibi) cerrahi müdahale gerekebilir.
Unutmayın, bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir ve en doğru teşhis ve tedavi için daima bir sağlık uzmanına danışmalısınız. |
